Henryk wybrany na króla

Młody francuski książę został wybrany przez polską szlachtę w pierwszej „wolnej elekcji” na króla Rzeczypospolitej Obojga Narodów. We Francji młody człowiek był postrzegany jako bardzo sprytny polityk i administrator, a także jako inteligentny i dobrze wykształcony młody król. Być może właśnie z tych powodów był postrzegany jako obiecujący monarcha dla Królestwa Polskiego i Litwy. Nie mówił jednak po polsku, a na samym początku jego panowania jako warunek zostania królem, Henryk został poproszony o podpisanie tak zwanych Artykułów Henrykowskich, zbioru zasad, których młody król miał przestrzegać – zasad, które ograniczały jego uprawnienia jako monarchy i pozbawiały go możliwości przekazania tronu swoim potomkom.

Król, który uciekł

Król był często przedstawiany w historii Polski jako ekscentryk. Szokował swoim ubiorem i wyglądem, zamiłowaniem do przyjęć i tym, co niektórzy pewnie nazwaliby jego „cudzoziemskością”. Nic więc dziwnego, że po pięciu miesiącach, gdy zmarł jego brat, a tron francuski stał się dla niego dostępny, po prostu uciekł pod osłoną nocy i nigdy więcej nie wrócił, choć do końca swoich dni zachował polski tytuł królewski. Była jednak rzecz, którą w Polsce chwalił. Podobał mu się system kanalizacyjny i toalety na Wawelu, ponieważ taki system był wówczas mało znany we Francji.

W 1574 roku został królem Francji. A polska szlachta zebrała się, aby wybrać innego króla na pusty tron.

Ilustracje:

Przypisywana Étienne’owi Dumonstierowi, Henryk III Francuski (Henryk Walezy) w polskim kapeluszu, ok. 1580-1 r.

Jan Matejko, Henryk III, Walezy, 1893 r.

Monety: Henryk Walezy ½ ecu d’or 1587, Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak

Louis Boudan, herb Henryka III Francuskiego z królewskim herbem Francji, polskim Orłem i litewskim Vytis (Waykimas), XVII-XVIII w.