Zygmunt III Waza

Zygmunt III Waza był synem szwedzkiego króla Jana III Wazy i jego żony, polskiej księżniczki Katarzyny Jagiellonki – siostry Anny Jagiellonki. Nic więc dziwnego, że był silnym kandydatem do tronu Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Jednak w XVI-wiecznej Polsce na tron wybrano nie jednego, a dwóch królów! Doszło do wojny, którą Zygmunt wygrał i tym samym został królem Polski i Litwy na kolejne 45 lat!

Burzliwe czasy panowania Zygmunta III

Zygmunt III był wykształconym, poważnym i pracowitym monarchą, który w innych czasach i okolicznościach osiągnąłby więcej, a jego panowanie byłoby bardziej cenione zarówno przez historyków, jak i jemu współczesnych. Niestety, były to burzliwe czasy, w których Szwecja dążyła do rozszerzenia swojej potęgi z północy, a Państwo Moskiewskie ze wschodu. Walczył z obiema stronami, mimo że sam był synem szwedzkiej rodziny królewskiej, ale pozbawiony szwedzkiej korony zrozumiał, że jego lojalność leży po stronie Polski. W ten sposób udało mu się zjednoczyć Estonię z Polską – krajem, o który Szwecja i Rzeczpospolita Obojga Narodów walczyły od dawna.

Wojny

Równie trudne były stosunki z Państwem Moskiewskim. Niektórzy historycy zastanawiają się dziś, dlaczego monarcha zdecydował się zorganizować wyprawę wojskową do odległego kraju carów i osadzić swojego syna na tronie w Kremlu (tylko na rok, ponieważ został przepędzony przez lokalnych władców), podczas gdy sprawy najwyższej wagi, takie jak bardzo potrzebne reformy w kraju, wydawały się być dla niego mniej ważne. Król walczył również z Turcją i musiał pokonać bunt Kozaków w Ukrainie, wówczas będącej częścią Polski. Zwycięstwa nad obcymi wojskami były często osiągane przez wybitnych dowódców, takich jak Zamoyski, Żółkiewski, Chodkiewicz czy Koniecpolski i zapewne dzięki nim Rzeczpospolita Obojga Narodów pozostawała jednym z największych państw w Europie. Kraj został jednak poważnie osłabiony przez wojny. Pod koniec panowania Zygmunta nie był to już silny i odnoszący sukcesy gospodarcze kraj, tak jak to było wcześniej.

Nowa stolica w Warszawie

Jednak podczas długich lat panowania, postrzegany był głównie jako dość chłodny monarcha dystansujący się od lokalnej szlachty. Tym samy król nie zyskiwał wielkiej sympatii poddanych. Z wyjątkiem jednego miasta – Warszawy. Zygmunt III Waza był monarchą, który przeniósł stolicę kraju z Krakowa do Warszawy. Oznaczało to budowę nowego Zamku Królewskiego, nowych rezydencji dla rządzącej szlachty, a do nowej siedziby przybywali goście z bliska i daleka. W pewien sposób musiało to zachwycić króla, który pasjonował się sztuką i tym, co nowe – nową architekturą, nową muzyką, a nawet nową nauką, którą sam uprawiał jako alchemik-amator.

Zygmunt hobbysta

Jeden z historyków nazwał Zygmunta III Wazę hobbystą. Król był znany z gry w piłkę, przeprowadzania eksperymentów alchemicznych, malowania (był naprawdę dobrym artystą) i komponowania muzyki dla kościoła. Mocno wierzył, że muzyka była kwestią polityczną, ponieważ przynosiła prestiż roli króla, magnatów i kościoła. Dzięki wsparciu papieża Klemensa VIII, królowi udało się sprowadzić na swój dwór włoskich muzyków, którzy tworzyli regularną orkiestrę, a za jego przykładem podążały inne bogate instytucje muzyczne magnatów. Niestety, nie zachowały się żadne partytury oper wystawianych na dworze Zygmunta III. Wiadomo, że pierwsza opera została wystawiona w 1628 roku, również wiele nowych utworów w stylu barokowym zostało skomponowanych dla dworu, a lokalni muzycy uczyli się muzyki barokowej od włoskich mistrzów.

Panowanie Zygmunta III Wazy zostało upamiętnione Kolumną Zygmunta. Została ona wzniesiona w 1644 roku i znajduje się na Placu Zamkowym w Warszawie. Kolumna została wzniesiona na polecenie syna i następcy Zygmunta, Władysława IV Wazy. Dziś nadal jest symbolem Warszawy i jej królewskich początków w XVII wieku.