Władysław IV Waza

Był popularnym królem za swoich czasów. Wychowany i wykształcony na dworze swoich rodziców Zygmunta III Wazy i Anny Habsburżanki, już jako dziecko był ulubieńcem Polaków i w oczach wielu, obiecującym młodym człowiekiem. Jego elekcja na króla Rzeczypospolitej Obojga Narodów w 1632 r. była jedną z najbardziej zgodnych elekcji w historii królów elekcyjnych. Swoją popularność zawdzięczał przede wszystkim urokowi osobistemu i sposobowi w jaki ujmował nie tylko tych z najbliższego otoczenia, ale również głowy państw i dostojników innych krajów. Jego dworski osobisty lekarz, który towarzyszył mu przez wiele lat napisał o królu w swoim pamiętniku, że nigdy u króla „zmarszczonego przeciw sobie nie widział czoła”. I to pomimo poważnych trudności związanych z panowaniem w tak rozległym państwem lub osobistym tragediom z którymi z pewnością musiał się zmagać.

Liczne królewskie tytuły

Władysław IV Waza posiadał wiele tytułów, bo choć był przede wszystkim królem Polski i wielkim księciem litewskim, rościł sobie odziedziczone prawo do tronu szwedzkiego. Jego ojciec Zygmunt III Waza został zdetronizowany w 1599 roku, ale Władysław nadal zachował tytuł króla Szwecji. Po wyborze na cara Rosji w 1610 roku po inwazji na Moskwę przez jego ojca Zygmunta, nigdy nie objął tronu ze względu na pozycję ojca i z powodu powstania, ale zachował tytuł do 1634 roku. Wtedy to, w 1634 roku, w traktacie polanowskim, który nastąpił po kapitulacji wojsk moskiewskich, zrzekł się prawa do caratu i zwrócił insygnia królewskie w zamian za korzystny dla Rzeczypospolitej traktat pokojowy. Wybrał interes państwa ponad swoje osobiste ambicje.

Wykształcony król

Władysław odebrał znakomite wykształcenie (przez trzy lata studiował na Akademii Krakowskiej i przez dwa lata w Rzymie), ale także wiele podróżował. W wieku trzydziestu lat wyruszył w podróż po Europie, przyjmując nazwisko Snopkowski, być może dla bezpieczeństwa, ale także dla większej swobody osobistej. Z podróży wyniósł ogromne doświadczenie i wiedzę, żywo interesując się taktyką wojskową, a także śledząc najwyższe osiągnięcia w dziedzinie sztuki. Gdy został królem postarał się, by innowacyjna broń i taktyka pomogły mu wygrać najważniejsze wojny, natomiast jego zamiłowanie do sztuki przyczyniło się do rozwoju Warszawy jako ważnego centrum kultury.

Władysław IV Waza – taktyk wojskowy

Władysław był z pewnością znakomitym taktykiem wojskowym. Pierwszą wojną, która przyniosła mu sławę była bitwa pod Chocimiem z Imperium Osmańskim w 1621 roku. Podczas bitwy zachorował i pozostał w swoim namiocie, pozostawiając hetmanowi Chodkiewiczowi poprowadzenie armii do zwycięstwa. Jednak w całej Europie to właśnie on zyskał miano „obrońcy chrześcijaństwa”. Jego największym sukcesem było zwycięstwo nad wojskami moskiewskimi podczas oblężenia Smoleńska w 1634 roku. Akt kapitulacji Mikhaiła Szeina (dowódcy wojsk moskiewskich) przed Władysławem IV Wazą został uwieczniony na obrazach, ponieważ był postrzegany jako wielki sukces Rzeczypospolitej. Rzeczywiście, późniejszy traktat polanowski odzwierciedlał militarne zdobycze wojsk Rzeczypospolitej. Władysław IV Waza przyczynił się do tego sukcesu jako znakomity taktyk, innowacyjnie wykorzystujący artylerię i fortyfikacje – wzorce, które naśladował i doświadczenie, które zdobył podczas swoich podróży po Europie.

Mecenas sztuki

Bardziej osobiste zainteresowania Władysława związane były z muzyką i dziełami sztuki. Udało mu się zgromadzić pokaźną kolekcję dzieł sztuki włoskich i belgijskich mistrzów baroku. Przypisywano mu zasługę sprowadzenia do Polski opery (choć niektórzy twierdzą, że już Zygmunt III wprowadził włoskie wersje opery w swoich czasach). Ale Władysław IV był jeszcze większym miłośnikiem sztuki niż jego ojciec i bardzo hojnym mecenasem artystów i muzyków. Utrzymywał dużą orkiestrę i chór, stworzył amfiteatr w pałacu, w którym wystawiono dziesiątki oper i przyczynił się do edukacji i stworzył możliwości rozwoju dla polskich muzyków i kompozytorów, takich jak Bartłomiej Pękiel, Adam Jarzębski, Marcin Mielczewski, Wincenty Lilius i inni. Rozkwit sztuki w czasach Władysława IV Wazy to ważna część naszego dziedzictwa narodowego.

Ostatnie dni

Trudnym wydarzeniem, które miało miejsce pod koniec życia Władysława, było powstanie Kozaków Chmielnickiego w 1648 roku. W zawiązku z planowaną przez króla wojną z Turkami, Władysław złożył Kozakom obietnice, których nie mógł dotrzymać. Plany wojenne króla zostały odrzucone przez Sejm (wszystkie wojny wymagały zgody Sejmu), Kozacy uznali to za zdradę i wybuchło powstanie. Jednak król zmarł w tym samym 1648 roku i już nie mógł szukać rozwiązania dla tej trudnej sytuacji. Został pochowany w katedrze na Wawelu w Krakowie, a jego serce spoczęło w katedrze w Wilnie na Litwie.